Werk In Ontwikkeling (WIO)

De opruimer 4 (WIO)

Smeltende ijstaart (WIO)

Hij zag dat het goed was (de schepping van de man) (WIO) 

Kunst op Bezoek

Vanaf vandaag maandag 2 november is de podcast   Jezus in een verpleeghuisbed  te beluisteren. Ga naar: 

https://www.nporadio1.nl/podcasts/de-verwondering/61460/jezus-in-een-verpleeghuisbed

'Afgedankte Jezusbeelden worden uit de vuilnisbak gered en liefdevol te rusten gelegd. En nu brengt beeldend kunstenaar Wout Herfkens deze geredde Jezus naar het verpleeghuis. Hoe reageren de bewoners en geestelijk verzorgers op dit weinig klassieke idee? In de serie over toevlucht is dit: Jezus in een verpleeghuisbed.'

Op 26 september werd het televisie programma De verwondering uitgezonden waarin ik n.a.v. de serie Jésus à l´Hôpital geinterviewd werd door Annemiek Schrijver.  Dit programma  is terug te zien op

https://www.npostart.nl/de-verwondering/26-09-2021/KN_1726841

 Na de opnames vertelde ik Annemiek over het project Kunst op bezoek, waarbij ik op uitnodiging van Carien Poissonnier aan deel neem. Een aantal  beelden uit de Jésus à l´Hôpital serie gaan 'uit logeren' bij 3 geestelijk verzorgers. Over dit project heb ik al eerder op deze blog al uitgebreider geschreven. Annemiek was enthousiast over dit project en wijdde er een podcast aan. Vanaf nu dus te beluisteren. 

Van de vele afgedankte kruisbeelden die ik voor de serie  Jésus à l'Hôpital  koop of  krijg 

blijft nadat ik Jezus van het kruis heb gehaald het kruis over. 

Van deze kruizen wil ik al heel lang een beeld maken. 

Vanmiddag ben ik daar eindelijk aan begonnen.  Hieronder het eerste 

resultaat :

Modernistiese stoel (W.I.P) 

STICHTING KUNST OP DE KOFFIE 

Tentoonstellingsconcept zonder vaste locatie 

www.kunstopdekoffie.nl             info@kunstopdekoffie.nl 

 PERSBERICHT Kunst op de Koffie Kunst op de Koffie gaat nu zelf op bezoek. 

‘Ik heb een wellicht ongebruikelijke vraag aan u’, zo begon de brief die Wout Herfkens, beeldend kunstenaar uit Oosterbeek, afgelopen april stuurde aan dertien geestelijk verzorgers aangesloten bij de D3rde Verdieping. Samen met Mirka Farabegoli, Anook Cléonne, Simone Albers en Barbara Polderman neemt hij komende maand deel aan het project Kunst op Bezoek. 

Een tussentijds project van Kunst op de Koffie waarvoor deze vijf kunstenaars zelf een bijzondere locatie uitzochten om hun werk tentoon te stellen en daarmee een dialoog aan te gaan met nieuwe kijkers. Het organiseren van tentoonstellingen in huiskamers van het Arnhemse Spijkerkwartier voor publiek was lange tijd geen optie. Het project Kunst op Bezoek is ontstaan tijdens de lockdown en brengt kunst naar omgevingen waar kunst normaliter geen rol heeft. We onderzoeken hiermee hoe kunst functioneert in het dagelijks leven van mensen, los van haar esthetiek. Welke dialogen ontstaan er met deze nieuwe kijkers en welke input biedt dat de kunstenaars? 

De komende maand hangt het werk van Simone Albers in huiskamers van jonge statushouders, Mirka Farabegoli maakt een nieuw werk voor de busremise aan de Westervoorstedijk, Barbara Polderman koos een studentenhuis met vijf vrouwen en Anook Cléonne gaat middels haar werk in gesprek met lotgenoten in de Herbergier. Drie beelden van Wout Herfkens uit zijn serie Jésus à l’Hôpital zijn inmiddels in bruikleen gegeven aan drie geestelijk verzorgers van Isula Dei, Regina Pacis en Joost Röselaers, predikant en geestelijk verzorger van de remonstrantse kerk in Oosterbeek. De beelden worden ingezet tijdens gesprekken met clienten. Het Kunst op Bezoek is te volgen via social media en op de website van Kunst op de Koffie. De ervaringen worden middels podcasts vastgelegd en in januari 2022 zijn de resultaten te zien bij Dit is Kunst in het Spijkerkwartier. 

Contactpersoon Kunst op de Koffie, Carien Poissonnier 06 26354450

Ondertussen op mijn atelier

Afgelopen zondag was ik te gast bij Annemiek Schrijver in het KRO/NCRV  NPO 2 programma

De Verwondering. 

terug te zien op :

https://kro-ncrv.nl/wout-herfkens

DE VERWONDERING

KRO-NCRV's De verwondering: 

Wout Herfkens

Datum: 26 sep 2021 om 08:25

In het KRO-NCRV-programma De Verwondering ontvangt Annemiek Schrijver gasten uit verschillende religieuze tradities met uiteenlopende maatschappelijke achtergronden. Zij neemt haar gasten mee de stilte van de zondag in om met hen, weg van de waan van de dag, toevlucht te zoeken bij inspirerende woorden en met hen te praten over hun inspiratie en alledaagse spiritualiteit.

Wout Herfkens noemt zichzelf wel eens gekscherend een ‘houtje-touwtje’ kunstenaar: het liefst maakt deze beeldend kunstenaar van bestaand materiaal iets nieuws.

Zijn project ‘Jésus à l’Hôpital’ is daarvan een sprekend voorbeeld. In een tijd dat mensen crucifixen van hun muur halen omdat de lijdende Christus hun niets meer zegt, legt Wout Herfkens hem in een bedje en verzorgt zijn wonden. Zo krijgt een oud beeld nieuwe betekenis: de focus op het lijden ván Christus wordt verlegd naar mededogen mét de lijdende Christus. Het beeld doet een direct appèl op de toeschouwer.

Herfkens houdt ervan om in zijn kunst mensen aan het denken te zetten maar ook om ze te laten zien dat het leven humor nodig heeft. Het zal niemand verbazen dat hij in Gerard Reve een bondgenoot vindt. Daarom neemt hij als inspiratietekst Reve’s gedicht Graf Te Blauwhuis mee.
De Verwondering, zondag 26 september om 08.25 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.

 

Op uitnodiging van stichting Scarabee doe ik voor het eerst mee met de Renkumse kunstroute. Samen met Agatha van Aimée, Ellen Grote Beverborg, Sylvia Evers, Lieke van Rooijen en Hetty van de Zande exposeer ik komend weekend 11 en 12 september in de expositieruimte van Scarabee in gebouw H29 op de Hes, Arnhems Buiten, Klingelbeekseweg 29, Oosterbeek. 

overzicht Scarabee

PPPFFF (stapeling) - 2021

 

Werk In Ontwikkeling  (WIO)

Ondertussen op mijn atelier:

Prins op paard 10 (met bijrijder) - 2021

div, materialen

10 x 10 x 30 cm

PPPFFFF (Stapeling)  (WIO)

Darwins droom  (WIO)

                                                    Toen alles verbonden bleek  (WIO) 

DE NACHTZOEN

N.a.v. het artikel in Trouw van 22 maart jl. over mijn beeldenserie Jésus à l'Hôpital werd ik door het  programma De Nachtzoen uitgenodigd voor een gesprek met Marleen Stelling, hier links op de foto.

De opname was in april, en het wordt donderdagavond 8 juli om 0.05u - 0.15u. op Nederland 2 uitgezonden (dus eigenlijk vrijdag 9 juli).  

Nu terug te zien op:

https://www.npostart.nl/de-nachtzoen/02-07-2021/VPWON_1328621  

WIO  (Werk In Ontwikkeling)

WIO:  Stapeling (alles tegelijkertijd)  

Jésus à l'Hôpital b87 - 2021

33 x 25 x 9cm

diverse materialen

N.a.v. de vele reacties op het artikel in Trouw van 22 maart jl. over mijn beeldenserie Jésus à l'Hôpital (zie onder), heb ik de meeste nog beschikbare exemplaren uit deze serie op mijn website gezet. 

Hieronder een artikel dat Jozefien van Huffel voor het Belgische weekblad Kerk en Leven schreef.

 

In het centrum van Venray is dan eindelijk de expositie Het Laatste Avondmaal te zien.

Hij zou vorig jaar al te zien zijn geweest in de expositieruimte van het Odapark in Venray, maar was door corona verzet naar dit jaar. ook dit jaar kon de expositie niet plaatsvinden in de expositieruimte, maar is nu  te zien in een aantal etalage van leegstaande winkelpanden.  

\

 Maandag 22 maart stond er in dagblad TROUW een mooi artikel van Mariska van Schijndel over  de beeldenserie Jésus à l'Hôpital. Hieronder vind u de link naar het artikel, een screenshot van de papieren krantversie, en daar weer onder de digitale versie (met andere foto's dan in de papieren Trouw).

Mocht je naar aanleiding van dit artikel interesse in of vragen over  deze beelden hebben, mail of bel me gerust. 

https://www.trouw.nl/religie-filosofie/deze-kunstenaar-haalt-jezus-van-het-kruis-en-verzorgt-hem-in-bed~b174bae7/

Kunst

Deze kunstenaar haalt Jezus van het kruis en verzorgt hem in bed

Jezus van het kruis, in bed gelegd met pleisters van het Kruidvat.Beeld Bram Petraeus

Als beeldend kunstenaar geeft Wout Herfkens nieuwe betekenis aan Christus door hem van het kruis los te maken en in bed te leggen en te verzorgen. Haast niemand kijkt meer naar heiligen om.

Mariska van Schijndel21 maart 2021, 19:49

Het is een beeld van Jezus Christus dat we niet kennen: in plaats van aan het kruis genageld, ligt hij in een bed met pleisters op zijn handen en voeten. Beeldend kunstenaar Wout Herfkens (58) haalt Christus van het kruis, legt hem in bed en verzorgt zijn wonden.

Dat doet hij in zijn atelier in Oosterbeek, waar tal van deze beelden in allerlei soorten en maten op werkbanken staan. Enkele losse ­Jezusfiguren, waarvan het kruis is weggegooid, staan nog op een bed te wachten. Voor zijn serie Jésus à l’Hôpital verzamelt Herfkens sinds 2014 kruisbeelden. Soms vindt hij ze op Marktplaats, soms via vrienden. Zo viste een bevriende kunstenaar een mooi kruisbeeld voor hem uit een afvalhoop in de Ardennen.

Herfkens wil Christus verzorgen, nu steeds meer mensen niet meer naar de heilige omkijken en hem, naar zijn idee, als afval behandelen. ‘‘Eeuwenlang heeft ­Jezus voor ons heil aan het kruis gehangen. Vroeger had iedere katholiek in elke ruimte een kruisbeeld boven de deur hangen. Nu wordt hij bij het grofvuil gezet, of ligt hij te verstoffen op een zolder. Stank voor dank’’, zegt Herfkens. ‘‘We kunnen Jezus in ieder geval van het kruis afhalen en hem verzorgen in plaats van in de vuilnisbak gooien.’’ Om het afgedankte te benadrukken, maakt Herfkens alle beelden zo veel mogelijk van afvalmateriaal. Restjes hout uit zijn atelier vormen het matras en oude doekjes en shirts dienen als deken. Alleen de pleisters zijn nieuw, die koopt hij bij Kruidvat.

Kunstenaar Wout Herfkens met zijn collectie aan Jezus-kruisbeelden die hij een nieuwe bestemming en betekenis geeft.Beeld Bram Petraeus

De drang om Christus te ver­zorgen in plaats van hem te laten lijden, speelt al langer bij Herfkens. ‘‘Voordat ik met de serie begon, dacht ik altijd: verzorg die man nou eens. Stel je eens voor: je loopt op straat en er hangt iemand levend aan een kruis. Het eerste wat je doet, is hem eraf halen en verzorgen, toch?’’

Nauwelijks negatieve reacties 

Dat hij zich vrij voelt om een heilig beeld te veranderen en een nieuwe betekenis te geven, dankt Herfkens mede aan zijn opvoeding. In Prinsenbeek groeide hij op in een niet-religieus gezin met een antireligieuze vader, die zich afzette tegen het streng protestantse milieu waar hij in opgroeide. ‘‘Hierdoor kan ik vrij omgaan met religieuze beelden en betekenissen in mijn werk. Ik denk niet gauw: dit is te heilig om aan te komen’’, zegt Herfkens. Zo lijken de meesten ­erover te denken: Herfkens heeft nauwelijks negatieve reacties gehad op zijn werk.

Ook al is hij zonder religie opgevoed, Herfkens gelooft al van kinds af aan dat er meer is dan ‘‘eten, drinken, voortplanten en voetballen’’. Op zijn zestiende kocht hij een boekje van de Indiase goeroe Bhagwan Shree Rajneesh en op zijn vierentwintigste, toen hij aan de kunstacademie in Arnhem ging studeren, voegde hij zich bij een zenmeditatiegroep.

‘‘Al gauw kwam ik tot de con­clusie dat alle religies in essentie om hetzelfde gaan, maar andere ­ingangen hebben. Ik geloof dat de waarheid te ervaren is, en zowel ­Jezus als Boeddha hebben die geleefd. Beiden zijn verlichte geesten die met elkaar verbonden zijn.’’

Ook boeddhistische gedachtegoed

Deze overtuiging komt terug in zijn kunst. Hoewel Jésus à l’Hôpital expliciet christelijk van aard lijkt te zijn, mengt Herfkens in al zijn werken verschillende religies met elkaar. Zelf ziet hij dan ook niet alleen het christelijke, maar ook het boeddhistische gedachtegoed in de serie.

Herfkens: ‘‘In het boeddhisme wordt gezegd: alles in het leven is lijden, maar dat idee spreekt niet uit het beeld van de Boeddha. Hij zit rustig op een kussentje, is verlicht en lijdt niet meer. Het beeld van Jezus aan het kruis staat juist wel in het teken van lijden. Op deze manier vertelt het kruisbeeld mij: kijk niet weg van het lijden.’’

Herfkens ziet Jésus à l’Hôpital dan als een vervolgstap: wanneer je het lijden van jezelf en dat van een ander hebt gezien, is het tijd om te verzorgen. ‘‘In die zin is de serie een fase tussen de kruisiging en de opstanding, als je de opstanding als heling beschouwt’’, zegt hij. ‘‘Maar mijn interpretatie is niet de enige die telt.’’

Eén beeld bij predikant in de kast

Inmiddels is ongeveer een kwart verkocht van de 85 beelden die de kunstenaar tot nu toe maakte. De kopers zijn divers: van ongelovigen, die het een lieflijk beeld vinden tot aan dominees die de ­nadruk leggen op het zorgen voor Christus.

Eén beeld heeft in ieder geval een plekje gekregen in de theologische boekenkast van één van de predikanten. ‘‘Dat is geweldig’’, zegt Herfkens. ‘‘Kunst is vaak een eiland, maar in die boekenkast functioneert het in de context van theologie.’’

 

Werk In Ontwikkeling (WIO)

Ondertussen op het atelier

De dakloze alchemist  (WIO)

 

TOCH EEN EEKHOORN?

over religie, humor en kunst. 

“Sam en Moos zitten bij de nonnen op de kleuterschool. Ik heb een leuk raadsel voor jullie, zegt de

non. Het is bruin, heeft een dikke staart, en het zit in een boom, rara wat is dat ? Alle kinderen denken zich suf, maar niemand weet het. Tot Sam zijn vinger opsteekt. Ah Sam, weet jij het? Nou ja, zegt Sam, het ís een eekhoorn, maar het zal het kindje Jezus wel weer zijn. “1

Dit onschuldige mopje is niet representatief voor de gevoelige relatie tussen religie en

humor. Met name vanuit de conservatieve en fundamentalistische hoeken van de diverse

religies wordt regelmatig geageerd tegen grappen over God, profeten, religieuze gebruiken

en gelovigen. Herman Finkers, cabaretier en katholiek, vertelde ooit aan HP/De Tijd dat ‘Life

of Brian’ van Monty Python zijn favoriete film is. In de film worden volgens Finkers religie,

kunst en humor tot een eenheid gesmeed”. Toen hij die film voor het eerst zag, stonden er

mensen bij de bioscoop om te waarschuwen dat het ging om een godslasterlijke film. “Dat

vond ik pas godslastering”, aldus Finkers. “Dat je namens God zegt: ik vind deze film niet

grappig”.

afb. 1 Scene uit Monty Phyton’s Life of Brian (1979)

Finkers slaat hier de spijker op de kop. Wie heeft het recht om namens God een oordeel te

vellen en uit te spreken? De religieuze demonstranten denken de wijsheid in pacht te hebben

en missen iedere vorm van de zelfrelativering. Hierdoor zijn ze een eenvoudig doelwit voor

cabaretiers en andere humoristen, die dankbaar gebruik maken van het eenduidige cliché-

beeld dat de demonstranten van de religie maken. Er wordt moeiteloos afgerekend met

pretenties en aanspraken uit religieuze hoek. Het is makkelijk scoren.

afb. 2 Wout Herfkens, Naief beeld (2018)

Wetenschap en ratio.

Een deel van de op de ratio en wetenschap gerichte westerse mensen doet overigens hetzelfde. Zij hebben zich zo geïdentificeerd met het verstand en alle wetenschappelijke successen die het heeft voortgebracht, dat alles wat riekt naar geloof, mystiek en spiritualiteit gereduceerd wordt tot verhalen, projecties of fantasie. In het beste geval heeft het in hun ogen een culturele waarde. Ook voor deze groep zou een  meer agnostische levenshouding op zijn plaats zijn. Ze hebben niet door niet door dat een geloof in alleen de ratio en de wetenschap ook een geloof is. 

Materiële ontwikkeling

Het is zeker zo dat de mensheid dankzij de wetenschap zich enorm heeft ontwikkeld. Met name in praktische zin. Warme skipakken, stropdassen bedrukt met het embleem van de EU,  wandelsokken met een speciale voetbed voor nog betere demping en minder last van blaren, schoenen met of zonder plateauzolen, dvd’s met 3 jaargangen Rail Away, bureaustoelen met goed  lopende wieltjes, ronde, vierkante en driehoekige tafels met een prachtig eikenhouten fineer, lampen met op afstand bedienbare dimmers,  computers met een anti-virusabonnement dat jaarlijks automatisch verlengd wordt, kookeilanden met ingebouwd  fornuis incl. grill-oven-magnetron, verwarmde toiletbrillen, douches zonder instaprand, elektrisch verstelbare bedden met verwarmd matras, oprijlanen voor tien auto’s tegelijkertijd, dierentuinen met bijna uitgestorven dieren, kantoorpanden met een kantoortuin met een koffieapparaat waar ook chocolademelkpoeder in zit, rotondes met een kunstwerk, waar iedereen razend enthousiast over is, bruggen over of tunnels onder rivieren meestal voorzien van prima verlichting, zodat zodat er niemand wordt lastig gevallen, treinen met rail catering, stilte-coupée en (stinkend) toilet, 

Al deze voorbeelden komen uit de eindeloze rij uitvindingen die ons leven binnens-  en buitenshuis zowel veraangenamen als verlengen. Het zijn prachtontwikkelingen, allen  voortgekomen uit ons toegenomen inzicht in de materie.  Maar hebben we ons ook in geestelijk opzicht zo spectaculair, snel en luxueus ontwikkeld? Zijn we ook meer te weten gekomen over de zin van ons leven, de reden van onze geboorte op aarde en de eventuele  bestemming van onze geest na de dood? Hebben we door de eeuwen heen duidelijkere antwoorden kregen op dit soort levensvragen? 

Spirituele ontwikkeling

Helaas staan de ontwikkelingen van onze spiritueel kennis in geen verhouding tot de ontwikkelingen van onze kennis van de materiële wereld. Over het mysterie dat het  

afb. 3  Wout Herfkens, Klaar voor de Start (2014)

(mensen)leven is, is op chemisch niveau veel meer bekend geworden, maar op geestelijk vlak weten we nog weinig. Over de herkomst en locatie van het bewustzijn hebben tastten we nog volledig in het duister. Ons leven zou behoorlijk versimpelen wanneer we bij onze geboorte een handleiding mee zouden krijgen met daarin afspraken, opdrachten en de te behalen doelen. Helaas worden we met lege handen geboren. We moeten het er mee doen.

Natuurlijk hebben de diverse religies door de eeuwen heen met verschillende concepten het mysterie proberen te verklaren, maar dit heeft niet geleid tot algemeen aanvaard antwoord vergelijkbaar met  oplossingen in de materiële zoals bv. het bewaren van vlees bij zomerse temperaturen door de uitvinding van de koelkast. 

afb. 4  Wout Herfkens, Opstanding (2012)

Religie en niet weten.                                                                                                                                      Mystici uit alle culturen en religies  hebben ons duidelijk gemaakt dat het onmogelijk is om de mystieke eenheidservaring van het Al, de Oergrond, of God, of hoe je het ook wilt noemen, niet met  de ratio en taal kunnen omschrijven. Hetzelfde komt naar voren uit de verslagen van mensen die een Bijna Dood Ervaring hebben gehad.  Onze religieuze con-cepten zijn slechts onbeholpen pogingen.  Op hun best wijzen ze ons een beetje de juiste  richting in.   Als we dit beseffen is bescheidenheid, zelfrelativering en humor op zijn plaats en moet er altijd  ruimte  zijn voor andere ideeën.                Maar toegeven dat we het niet weten is lastig, het maakt  ons onzeker en angstig. Bovendien voelen we, een gemis, een afgescheiden zijn, het gevoel ‘dat er meer is’ dan alleen de vaak platte aardse werkelijkheid. Vanuit dit gemis gaan we op zoek naar blijvende en absolute antwoorden en bedenken weer allerlei nieuwe concepten, beelden en constructies. En daar is ook niets mis mee. Zolang we maar blijven beseffen dat ook deze concepten slechts onbeholpen pogingen zijn. Problematisch wordt het wanneer deze concepten vervolgens ook aan andere mensen als absolute waarheden worden opgelegd, met alle kwalijke gevolgen van dien. Het heeft er toe geleid dat aanhangers van verschillende religies, of vaker nog, aanhangers van verschillende stromingen binnen een enkele religie, elkaar verketteren naar het leven gingen staan. Een gevolg van een tekort aan bescheidenheid en een teveel aan arrogantie.  Eigenschappen die je overigens ook buiten de religieuze context tegenkomt.

 Humor

Wat heeft dit met humor te maken? Alles. Waar absolute waarheden worden gepredikt,

ontbreekt humor en (zelf)relativering. Waar mensen met een zekere afstand naar hun eigen

doen en laten kijken, ontstaat ruimte voor relativering en humor. Omgekeerd laat humor ook

mensen van een afstand naar zichzelf kijken. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat

een goed humeur erg goed is voor zowel de mentale als fysieke gezondheid. Lachen is een

hele goede uitlaatklep voor onderdrukte gevoelens en emoties en verlaagd het stressniveau .

Bovendien worden tijdens het lachen je longen intensief gebruikt, stimuleer je je bloedcirculatie, komen er endorfinen (natuurlijke pijnstillers ) vrij en versterk je je immuunsysteem. Humor is een geweldig en niet te onderschatten medicijn en het versterkt sociale verbanden.Er ontstaat lucht, plezier en ontspanning, precies datgene wat ontbreekt wanneer er absolute waarheden worden gedeclameerd.

Kunst

Wat is de relatie van humor en religie met kunst, in mijn geval beeldende kunst? Het is een

cliché, maar een beeld, plat of ruimtelijk, kan uitdrukken wat in woorden niet te vatten is. In

die zin staat het beeld dicht erbij het mysterie van het bestaan. In veel religies spelen beelden

daarom ook een belangrijke rol, of worden er juist strenge restricties opgelegd (bv. het

verbod om god(en) en mensen af te beelden). Het christendom is niet voor niets

eeuwenlang nauw verbonden geweest met kunst, een band die sinds de renaissance

geleidelijk  losser is geworden, maar nooit helemaal is verbroken. Er zullen zelfs in een

geseculariseerde samenleving (zoals Nederland anno 2021), altijd kunstenaars geinspireerd blijven door religieuze en spirituele thema’s.

De band tussen beeldende kunst en humor ligt wat gecompliceerder. Er hangt een nogal het serieuze aureool van beeldende kunst. Lang is gedacht dat ernst en humor niet te combineren is. Iets is ernstig en dan dus niet grappig, of iets is grappig en dan dus niet ernstig. In de 20^ste en 21^ste eeuw is dit idee geleidelijk losgelaten, en is er steeds meer ruimte voor humor in de kunst. Maar bij visuele humor denk je in eerste instantie nog steeds niet aan beeldende kunst, maar aan spotprenten en cartoons. Daar waar in een cartoon de humor een combinatie is van beeld én tekst, zit de humor in het kunstwerk puur in de vorm verpakt, zonder tekst. Al kan de titel zeker een belangrijke talige bijdrage leveren. 

afb. 5 en 6  Wout Herfkens, Monument voor het celibaat  (2009) 

Dat kan niet en toch is het zo

Concluderend is het niet vreemd dat Herman Finkers in een interview van Ruud Staverman2 de relatie van humor, religie en kunst als volgt verwoordde: “ Gerard Reve zei ooit: kunst en

religie zijn broertjes van elkaar. Daar wilde ik humor aan toevoegen. Ze zijn alle drie bezig, elk

op zijn eigen manier, maar als één van die drie moeite heeft met één of beide van de twee

andere, krijg je iets heel lelijks. Dat zie je bijvoorbeeld bij de Beeldenstorm. Voor mij is het

essentieel dat ik een religieuze ervaring niet los kan zien van de behoefte aan humor en kunst.

Die versterken elkaar juist.” Hoe dan? “Ze zijn alle drie bezig met dingen als… ‘het kan niet en

toch is het zo’. Er is een God en die bestaat uit drie personen. Dat kan niet en toch is het zo.

Maria heeft haar eigen schepper gebaard. Dat kan niet en toch is het zo. Ik ben niet

getrouwd, want mijn schoonouders konden geen kinderen krijgen. Dat kan niet, maar omdat

het grapp ig is, kan het toch weer wel. “Het kan niet en toch is het zo!” 2

Afb. 7,8,9,10  De Vrienden van Job, Feeding the birds 1 (2018)

De broertjes en de lastige buurtkinderen.

Ik sluit me geheel bij Finkers aan. Voor mij als kunstenaar hebben religie en spiritualiteit

vanaf mijn studietijd altijd in enige vorm een plek in mijn beelden en installaties gehad. Daar

is in de loop van de jaren humor bijgekomen. Tenslotte moet er om de hele boel fris,

verteerbaar en gezond te houden, ook gelachen worden. Zonder deze frisse lucht gaat het

stinken. Uit deze dubbelzinnige houding waarbij tegenstelling worden verenigd komt, komt interessante kunst voort. De drie broertjes van Finkers, religie, kunst en humor, zijn, zoals gezegd, altijd aanwezig altijd aanwezig in  mijn werk. Soms treedt het ene broertje wat meer op de voorgrond dan de andere. Meestal komen er ook nog wat vriendjes, vriendinnetjes of zelfs vervelende ruzie makende buurtkinderen meespelen. Die ‘lastige buurtkinderen' kunnen van alles zijn. Het alledaagse ongemak,  een maatschappelijke probleem of datgene wat de psychiater Carl Gustav Jung (1875--1961) de schaduw noemt, het deel van onszelf waar we liever niet naar kijken, zoals onze onderdrukte dierlijke instincten en agressie.  De combinatie van de broertjes met deze buurtkinderen maakt het extra spannend en ongemakkelijk. Tegengestelde facetten van het leven komen samen. Dat botst en schuurt, een ongemak dat een bron van humor kan zijn. Ernstig en grappig. Het kindje Jezus én de eekhoorn tegelijkertijd. Soms, zoals in Monument voor het celibaat (2003, afb. 4 en 5) is de religieuze associatie en de ironie onmiddellijk duidelijk. In andere beelden is de humor subtieler en is het religieuze aspect minder direct zichtbaar.  Maar altijd is het serieus en tevens wil ik er om kunnen (glim)lachen. 

Het werk Feeding the birds 2017, afb. 6 ,7,8, 9) is een installatie van De Vrienden van Job 3. De Vrienden van Job hebben het door de secularisatie overbodig geworden lichaam van Christus als oud brood voor de vogels tussen allerlei ander afval in een voliere gelegd. Het werk is gruwelijk én komisch. Het balanceert op de dunne scheidingslijn tussen waarachtig betrokken geloof en ironie cynisme. In een consumptiemaatschappij waar zelfs het lichaam van Christus op de enorme afvalberg te recht komt, lijkt er weinig hoop meer te zijn. Maar gelukkig kunnen de vogels de voliere uit vliegen,

en zodoende het lichaam van Christus in hun poepjes over de hele wereld verspreiden. Toch nog een happy end.

1 (uit : TROUW 16 november 2020, column Stevo Akkerman, Dat religie en humor elkaar uitsluiten is een heidens vooroordeel)

2    http://www.dekovel.org/archief/artikels/De_Kovel_38_Staverman.pdfttp://www.dekovel.org/archief/

artikels/De_Kovel_38_Staverman.pdf

3  Stichting De Vrienden van Job Stichting De Vrienden van Job (DVVJ) is (DVVJ) is in 2000 in 2000 opgericht opgericht door Rinke Nijburg, door Rinke Nijburg, Jan MeijeringJan Meijering en en Wout HerfkensWout Herfkens met als doelstelling tentoonstelling van hedendaagse kunst met een religieuze met als doelstelling tentoonstelling van hedendaagse kunst met een religieuze of filosofische of filosofische thematiek te thematiek te organiseren. Zij organiseerden o.a. organiseren. Zij organiseerden o.a. 7 Goede Dagen7 Goede Dagen in museum het Valkhof Nijmegenin museum het Valkhof Nijmegen (2001), (2001), Cold Turkey Cold Turkey in in Museum Catharijneconvent Utrecht (2008), Museum Catharijneconvent Utrecht (2008), In de ontreddering de kalmte bewaren, 37 antwoorden op van Gogh laatste nooit verstuurde brief - Circa...dit, Arnhem (2015), Verspijkerd en VerzaagdVerspijkerd en Verzaagd,, i.s.m. dr.i.s.m. dr. Joost de WalJoost de Wal inin Het Noordbrabants Museum (2017). Rinke Nijburg en Wout Herfkens makenHet Noordbrabants Museum (2017). Rinke Nijburg en Wout Herfkens maken de laatste de laatste jaren als DVVJ ook jaren als DVVJ ook regelmatig installatieregelmatig installatiess,, zoals zoals De Heilige met de grote mondDe Heilige met de grote mond (2016), Nepomuk kapel, Boxmeer, (2016), Nepomuk kapel, Boxmeer, Oog om oog Oog om oog (201(20177)), , Kunstenlab Deventer, Kunstenlab Deventer, Feeding the birds Feeding the birds 1 1 (2018), Grote Kerk Leeuwarden(2018), Grote Kerk Leeuwarden..

Tekst :             Wout Herfkens, Oosterbeek, Oosterbeek, maart 2021

Fotografie :     Wout Herfkens, Rinke Nijburg

Met dank aan: Ellen Grote Beverborg, Thijs Linssen, Ad Verhage

Werk In Ontwikkeling (WIO)

De opruimer 3 (WIO)

Man en paard - 2014/2021  (WIO)

 

Jésus à l'Hôpital b80 - 2021

55 x 27 x 11cm 

Ondertussen 80-delige serie Jésus à l'Hôpital voeg ik af en toe een exemplaar toe. De verzorging van deze afgedankte kruisbeelden is ook in coronatijd natuurlijk belangrijk.  

Man en eend - 2009/2017

Dit beeld kwam ik weer tegen. De eerste versie staat op mijn website in 2009. Een aantal jaren geleden heb ik er wat aan verandert, en vind ik het nog steeds een fraai, vreemd beeld .

  Sad Story  

Dit werk, althans het bovenste deel ervan, gaat al 15 jaar mee. Hij is al meerdere malen in de verschillende vormen geexposeerd. Iedere keer verander ik iets aan het beeld en verander ik de titel.

Hij heeft nu een podium gekregen. 

 

Een gelukkig, gezond en liefdevol 2021.

Een laatste blik op mijn atelier, voordat ik 2020 verliet. Laten we moedig voorwaarts gaan in het nieuwe jaar. 

Zelfportret met de anderen -  2020

ijzerdraad, 

170 x 170 x 250cm

Zelfportret met de anderen zou vanaf februari 2021 in de groepstentoonstelling In Cirkels in Museum Jan Cunen in Oss samen met zo'n 50 andere kunstwerken te zien zijn geweest. Helaas heeft  Jan Cunen de tentoonstelling geannuleerd. Nadat deze expositie, die oorspronkelijk geprogrammeerd stond voor juni 2020, al was verschoven naar feb 2021, werd in oktober door de directie en bestuur van Museum Jan Cunen besloten de expositie helemaal te cancelen. Verder vooruitschuiven was volgens het museum geen optie, want vanaf september 2021 gaat het museum een andere koers varen.  

Daar waar Jan Cunen zich al jarenlang profileerde als een klein, prettig museum met boeiende en eigengereide  tentoonstellingen van met name hedendaagse Nederlandse kunst, gaat het roer nu om. De nadruk komt te liggen op tentoonstellingen over de geschiedenis van Oss. En blijkbaar is er dan geen ruimte meer voor een tentoonstelling zoals In Cirkels en heeft het museum afspraken met de gastcuratoren en  kunstenaars geannuleerd. De coronacrisis en de (financiële) afspraken met de gemeente Oss over het nieuwe tentoonstellingsbeleid zijn volgens het museum debet aan de annulering. Afspraken met kunstenaars tellen blijkbaar  minder zwaar voor Museum Jan Cunen dan afspraken met de gemeente. Maar zou de gemeente Oss, wanneer zij zou weten dat er nu een aantal jaren geleden afgesproken tentoonstelling nu simpelweg geannuleerd wordt, geen plek hebben willen maken voorafgaand aan of in de nieuwe programmering? Heeft het museum eigenlijk wel echt zijn best gedaan om In Cirkels toch op één of andere wijze doorgang te laten vinden? Is er hierover overleg geweest met de gemeente Oss? Is er in overleg met de gastcuratoren gekeken naar alternatieve locaties gekeken? Kon de directie van Jan Cunen hun netwerk niet aanwenden om de tentoonstelling elders onder te brengen? 

De gastcuratoren gaan op zoek naar een een andere locatie voor deze expositie. Hopelijk wordt hij, waarschijnlijk onder een andere naam, alsnog elders gerealiseerd.  In  het nieuwe beleid van Museum Jan Cunen heb ik een hard hoofd. Hoe lang zijn tentoonstellingen die de geschiedenis van Oss als uitgangspunt hebben interessant en trekken ze publiek? Ik verwacht en hoop dat het museum over een paar jaar op haar schreden terugkeert en weer eigentijdse kunst gaat programmeren.